Bu haftada bolangning ikkilamchi jinsiy belgilari shakllana boshlaydi. Bu shuni anglatadiki, juda tez orada — bir necha haftadan so‘ng — sen bolaning jinsini bilib olasan va ism tanlashni boshlashing mumkin.
AKTSENT RIVOJLANISHDA:
miya, tishlar, qalqonsimon bez.
ZARUR VITAMIN VA MIKROELEMENTLAR:
vitamin A, vitamin D, kaltsiy, niatsin, yod.
Mundarija:
- Bolaning rivojlanishi
- Bolaning xulqi va ko‘nikmalari
- Diagnostika
- Bolaning rivoji uchun vitaminlar va minerallar
Bolaning rivojlanishi
Kichik organizm tizimlari rivojlanishda davom etadi. Garchi bolaning bo‘yi atigi 5 sm bo‘lsa ham, ultratovush tekshiruvi ko‘p narsani ko‘rsatishi mumkin: ayrim miya tuzilmalari, miya qorinchalarining qon tomir chigallari, yuz tuzilishini belgilovchi jag‘-yuz suyaklari. Bundan tashqari, o‘ninchi haftada bo‘lajak tishlarning kurtaklari paydo bo‘ladi. Bosh miyasining massasi ortadi, bolada nerv tizimi va ovoz paychalari shakllanadi.
Bu vaqtga kelib tizza va to‘piqlar shakllangan, boylamlar va suyaklar paydo bo‘lgan bo‘ladi. Teri mayda tukchalar bilan qoplanadi, barmoqlarda tirnoqlar o‘sishni boshlaydi.
Ovqat hazm qilish tizimi allaqachon ishlamoqda, oshqozon osti bezida insulin ishlab chiqariladi, buyraklar esa ilgari bo‘lgandan ko‘ra ko‘proq siydik ishlab chiqaradi. O‘g‘il bolalarda testosteron gormoni paydo bo‘ladi.
Bolaning xulqi va ko‘nikmalari
Bola juda faol “hayot tarziga” ega — qo‘l, oyoq va boshini harakatlantiradi, mustaqil ravishda yuta oladi. To‘g‘ri, hozircha u faqat homila suyuqligini yuta oladi.
Diagnostika
Ko‘pincha bu vaqtda shifokorga tashrif allaqachon amalga oshirilgan bo‘ladi, agar hali bo‘lmagan bo‘lsa, bunga kechiktirmasdan yo‘lga chiqish kerak.
Homiladorlikning o‘ninchi haftasidan boshlab birinchi prenatal skrining o‘tkaziladi. Ushbu diagnostik kompleks homiladorlik qanday kechayotgani va bolaning sog‘ligi haqida ma’lumot beradi hamda ayrim kasalliklarning (masalan, genetik) mavjud bo‘lish ehtimolini aniqlashga yordam beradi.2 Skrining tarkibiga UTT va maxsus qon tahlili kiradi.
УЛЬТРАЗВУКОВОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ НА ДЕСЯТОЙ НЕДЕЛЕ БЕРЕМЕННОСТИ / PREGMED.ORG
Vitaminlar va minerallar
Bu davrda sizga va bolaga vitamin A va D kerak, ular bolada skelet, tishlar va teri hujayralarining shakllanishida ishtirok etadi. Vitamin D darajasi bolaning tug‘ilgandan keyingi sog‘lig‘iga ham ta’sir ko‘rsatadi — raxitning oldini olishga yordam beradi3,4.Vitamin A immun tizimi faoliyatida ishtirok etadi4.
Vitamin D bilan bir qatorda kaltsiy (Ca) ham zarur — u suyak to‘qimasining shakllanishi va o‘sishi uchun “qurilish materiali” bo‘lib xizmat qiladi, uning o‘zlashtirilishiga esa vitamin D yordam beradi5.
Niatsin (Vitamin PP) va vitamin B2 ham kam bo‘lmasligi kerak, chunki ular moddalar va energiya almashinuv jarayonlarida ishtirok etadi6.
Qalqonsimon bezning to‘liq rivojlanishi uchun bola yodga muhtoj7,8. Mamlakatimizda ushbu mikroelementning yetishmovchiligi tez-tez uchraydi, shuning uchun uning yetib turishiga alohida e’tibor qaratish kerak. Yodning sutkalik miqdori 150 mkg/kunni tashkil etadi7.
Bu komponentlarning barchasini oziq-ovqatlardan olishing mumkin, ammo gipovitaminozni butunlay oldini olish maxsus komplekslar yordamida amalga oshiriladi. Ularning tarkibi va qabul qilish qoidalarini shifokor bilan muhokama qilish lozim.
Manbalar:
- Pregnancy week 10, American Pregnancy Association
- Акушерство: национальное руководство, 2014
- Кажибекова Г.А., 2012
- Bastos Maia S. et al., Nutrients, 2019
- Guideline: Calcium supplementation in pregnant women — WHO, 2013
- Institute of Medicine (US), 1990
- Радзинский В.Е., 2016
- Trumpff C. et al., 2013