Bu lahza senga albatta esda qoladi — ultratovush tekshiruvida sen ilk bor bolaning yurak urishini eshitishing mumkin. Eshitish bilan homiladorlikdagi barcha qiynchiliklar — toksikoz, charchoq, kayfiyat o‘zgarishlari — unutiladi. Birinchi trimestr o‘rtasida bola ham uning o‘sishi va rivojlanishi bilan bog‘liq ko‘plab muhim voqealarni boshdan kechirmoqda.
BU HAFTADA SHAKLLANADI:
yurak, miya, jigar, oshqozon, ichak, bronxlar.
ZARUR VITAMIN VA MIKROELEMENTLAR:
metafolin, vitamin V6, vitamin V12, vitamin D, temir, yod.
Mundarija:
- Bolaning rivojlanishi
- Bolaning xulqi va ko‘nikmalari
- Mutaxassislar va diagnostika
- Bolaning rivojlanishi uchun vitamin va minerallar
Bolaning rivojlanishi
Bu vaqt bo‘yinning va yuzchaning tuzilmalari rivojlanadigan davr. Bu “qurilish” jarayoni 10-haftagacha davom etadi. Ammo quloqlar shakllanib bormoqda — hozircha ular boshning ikki yon tomonidagi chuqurchalar holida. Qo‘l va oyoqchalar o‘sishda davom etmoqda, lekin ular hali juda kichik va UZI tekshiruvida ajratish qiyin.
Asab naychasi — bosh va orqa miya asosini tashkil qiluvchi tuzilma — yopilmoqda, yurakda esa bo‘lmachalar paydo bo‘la boshlaydi. Va albatta, eng muhim voqea — yurak urishi. Maxsus nervlar keyinroq paydo bo‘lsa ham, yurak hozircha dastlabki mexanizm tufayli qisqaradi. Puls daqiqasiga 90–128 martaga yetadi.2
Nafas olish tizimi traxeya, hiqildoq va bronx kurtaklaridan iborat. Ular asta-sekin bronxial daraxt — o‘pkani tashkil etuvchi tuzilmani hosil qiladi. Suyak iligi va taloq rivojlanishda davom etmoqda. Mushaklar va suyaklar shakllanadi. Teri juda yupqa va yarim shaffofdir.
Bolaning xulqi va ko‘nikmalari
Asab tizimi mavjud bo‘lgach, reaksiyalar ham paydo bo‘ladi. Bolaning miyasi faol, u tashqi ta’sirlarga javob bera oladi. Ammo, hozircha bolaning nimani o‘ylayotganini bilishning iloji yo‘q.
Mutaxassislar va diagnostika
6-haftada sen shifokorga tashrif buyurib, UZI tekshiruvidan o‘tishing mumkin — bunda sen bolani ko‘rishing va eng muhimi — yurak urishini eshitishing mumkin. Agar bu mutaxassisga birinchi tashrif bo‘lsa, shifokor seni homiladorlik bo‘yicha ro‘yxatga oladi va almashinuv kartasini rasmiylashtiradi.
Endi tana massasi indeksini (TMI) hisoblash vaqti keldi.
Bolaning rivojlanishi uchun vitamin va minerallar
Birinci trimestr — eng muhim davr. Bola tizimlari va organlari aynan shu vaqtda shakllanadi. Bu jarayonda vitaminlar va mikroelementlar yetarli bo‘lishi zarur. E’tiborga olish kerak:
- Metafolin (faol foliy kislotasi shakli)
Bolaning miya va yuragi to‘g‘ri shakllanishi uchun zarur, platsenta shakllanishi uchun “qurilish materiali”dir4-11. JSSTga ko‘ra, homiladorlik davrida kunlik foliy kislotasi ehtiyoji kamida 400 mkg12.
- Vitaminlar V6 va V12
Folatlar bilan birga qabul qilinishi kerak13. Ularning to‘g‘ri kompleksini homiladorlikni nazorat qiluvchi shifokor bilan maslahatlasha tanlash lozim.
- Yod
Bola qalqonsimon bezining shakllanishi va miyasi rivojlanishiga yordam beradi4,14. Rossiyada yod tanqisligi keng tarqalganligi sababli homiladorlikda unga alohida e’tibor qaratish zarur.
- Temir
Miya va intellekt rivojlanishi uchun zarur. Kunlik norma — 18–33 mg13.
- Vitamin D
Skelet va tishlar rivoji uchun kerak, kalsiyning o‘zlashtirilishiga yordam beradi13,14. Kunlik ehtiyoj — 15 mkg. Quyoshli kunlar kam bo‘lgan hududlarda bu vitamin yetishmovchiligi tez-tez uchraydi.
Manbalar:
- Pregnancy week 6, American Pregnancy Association. americanpregnancy.org (murojaat sanasi — 31.05.2019).
- Aýlamazýan E. K. Akusherstvo: tibbiy oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. 4-nashr., to‘ldirilgan / E. K. Aýlamazýan. — SPb.: SpetsLit, 2003. — 528 b.: il. library.tma.uz.
- The International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) recommendations on adolescent, preconception, and maternal nutrition: “Think Nutrition First” // International Journal of Gynecology and Obstetrics 131 S4 (2015) S213–S253.
- Radzinskiý V. E. Pregravidar tayyorgarlik: klinik protokol. — M.: StatusPraesens jurnali tahririyati, 2016. — praesens.ru.
- Czeizel A. E. Primary prevention of neural tube defects and some other major congenital abnormalities recommendations for the appropriate use of folic acid during pregnancy. Paediatr Drugs. 2000. Vol. 2. №6. P. 437–449. [PMID: 11127844].
- Lumley J. et al. Periconceptional supplementation with folate and/or multivitamins for preventing neural tube defects. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2007. Iss.4. Art. №CD001056. [PMID: 21491380].
- De Wals P., Tairou F., Van Allen M. I. et al. Reduction in neural-tube defects after folic acid fortification in Canada. N. Engl. J. Med. 2007. Vol. 357. P. 135–142.
- Van Beynum I. M. et al. Protective effect of periconceptional folic acid supplements on the risk of congenital heart defects: a registry-based case-control study in the northern Netherlands. Eur. Heart. J. 2010. Vol. 31. №4. P. 464–471. [PMID: 19952004].
- Williams P. J., Bulmer J. N., Innes B. A., Pipkin F. Possible roles for folic acid in the regulation of trophoblast invasion and placental development in normal early human pregnancy. Biol. Reprod. 2011. Vol. 84. P. 1148–1153. [PMID:21349824].
- Kim M. W., Hong S. C., Choi J. S. et al. Homocysteine, folate and pregnancy outcomes. J. Obstet. Gynaecol. 2012. Vol. 32. №6. P. 520–524. [PMID: 22779952].
- Czeizel A. E., Puho E. H., Langmar Z. et al. Possible association of folic acid supplementation during pregnancy with reduction of preterm birth: a population-based study // Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 2010. Vol. 148. P. 135–140. [PMID: 19926391].
- WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. I. World Health Organization, 2016
- Metodik ko‘rsatmalar MP 2.3.1.0253-21 "Rossiya Federatsiyasi aholisining turli guruhlari uchun energiya va oziq moddalariga fiziologik ehtiyojlar me’yorlari". 2021; rospotrebnadzor.ru.
- Trumpff C., De Schepper J., Tafforeau J. et al. Mild iodine deficiency in pregnancy in Europe and its consequences for cognitive and psychomotor development of children: A review // J. Trace Elements in Medicine and Biology. 2013. Vol. 27. №3. P. 174–183. [PMID: 23395294].