Homiladorlik paytida nima iste'mol qilish kerak?
Homiladorlik davrida to'g'ri ovqatlanish juda muhim: bo'lajak onaning muvozanatli ratsioni chaqaloqning to'g'ri rivojlanishi uchun zarur komponentlarning manbalaridan biridir.
Homilador ayol uchun "ikki kishi uchun ovqatlanish "degani "ikki barobar ko'p ovqatlanishni" emas, balki "ikki barobar yaxshiroq ovqatlanish"ni anglatishi kerak. Homiladorlik paytida to'g'ri ovqatlanish nafaqat bo'lajak bolaning salomatligi nuqtai nazaridan muhimdir. Bu sizga o'zingizni yaxshi his qilishingizga, kamroq charchashingizga, ortiqcha semirib ketmaslikka va tug'ishdan keyin o'z holingizga tezda qaytishingizga yordam beradi. Bir nechta foydali tavsiyalarni keltiramiz1:
- Kichik portsiyalarda tez-tez ovqatlaning.
- Ko'p suyuqlik iching.
- Turli xil ovqatlar, go'sht, baliq, parranda, tuxum, sut mahsulotlari, bo'tqa, sho'rvalar, mevalar, sabzavotlar, donli mahsulotlarni iste'mol qiling.
- Agar ko'nglingiz ayniyotgan bo'lsa, ochlikni quruq sho'r krekerlar va pechenye bilan qondirishga urinib ko'rishingiz mumkin.
- Yog'li, qovurilgan, achchiq, dudlangan va shirin ovqatlardan saqlaning.
Bundan tashqari, har bir trimestrda homilador ayolning organizmida o'zgarishlar ro'y berishini bilish juda muhim, shuning uchun homiladorlikning turli davrlarida ovqatlanish rejimi har xil bo'ladi. Sizga va bo'lajak chaqalog'ingizga qanday mahsulotlar kerak?
Birinchi trimestrda ovqatlanish
Odatda, homiladorlikning birinchi va ikkinchi oylarida deyarli hech qanday vazn ortmaydi, uchinchi oyda esa vaznga bir yoki ikki kilogramm qo'shiladi. Bu davrda siz to'yimli ovqatlar iste'mol qilishingiz kerak va ratsioningiz qanchalik xilma-xil bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi. Avvalo, bu folat kislotasiga boy bo'lgan brokkoli, bryussel karami, ismaloq, sarsabil, avokado, yasmiq, qizil loviya kabi sabzavotlardir. Bundan tashqari u zig'ir va kungaboqar urug'lari hamda bodom, yeryong'oq, funduk kabi yong'oqlar tarkibida ham ko'p. Folat kislotasi homiladorlikning dastlabki bosqichlarida ayniqsa muhimdir, chunki u yurak va miya kabi bolaning asosiy organlarini shakllantirishga yordam beradi2.
Homiladorlikning birinchi trimestrida ko'plab ayollar ko'ngil aynishdan qiynalishadi. Vaziyatni yengillashtirishning usullaridan biri - ko'p ovqat yeyishdan saqlanish va kun davomida oz-ozdan tez-tez ovqatlanishdir.
Ortiqcha semirib ketmaslik uchun Qo'shimcha kilogramm olish uchun birinchi trimestrda sariyog' va qaymoq kabi to'yingan yog'lar iste'molini kamaytiring.
Shirinliklarni mevalar bilan almashtirishga harakat qiling. Ularda sizga va bolangizga kerak bo'lgan vitamin va minerallar mavjud. Shuningdek, ularda ichakning normal ishlashiga yordam beradigan to'qimalar mavjud.
Ikkinchi trimestrdagi parhez
Ikkinchi trimestrda ayol semira boshlaydi va o'rtacha uch oy ichida taxminan besh kilogrammga semiradi. Bu davrda bo'lajak chaqaloqning suyaklari shakllana boshlaydi. Shuning uchun kaltsiyga boy ovqatlar iste'mol qilish juda muhimdir. Avvalo, bu yogurt, pishloq, tvorog, kefir va boshqa sut mahsulotlaridir. Yogurtni tanlashda tabiiy yogurtlarga e'tibor bering-ularda bo'yoqlar va shakar bo'lmaydi. Kaltsiy yaxshiroq o'zlashtirilishi uchun D vitamini kerak, shuning uchun quyoshda ko'proq sayr qilishga harakat qiling4.
Ikkinchi trimestrda folat kislotasiga bo'lgan ehtiyoj hali ham yuqori bo'ladi. Shuning uchun birinchi trimestr ro'yxatidagi yashil sabzavotlar va boshqa mahsulotlardan voz kechmang.
Bola kattalashib, bo'lajak onaning ichaklariga bosadi - ich qotishi shunday boshlanadi. Shuning uchun shifokorlar ko'p miqdorda gazsiz suv ichishni va ovqat hazm qilishni yaxshilaydigan kletchatkani ko'proq iste'mol qilishni maslahat berishadi. Xususan, suli yoki bug'doy kepagi ich qotishi bilan kurashishga yordam beradi.
Homilador ayollarning yana bir keng tarqalgan muammosi - bu jig'ildon qaynashidir. Yog'li va achchiq ovqatlardan saqlaning (bu jig'ildon qaynashidan qiynalmaydigan homilador ayollar uchun ham tegishli), oz-ozdan tez-tez ovqatlaning, ovqatni yaxshilab chaynang va ovqatdan so'ng darhol yotib olmang.
Yod qalqonsimon bezning ishlashini va chaqaloq miyasining normal rivojlanishini ta'minlaydi5. Eng oddiy manba - yodlangan tuzdir. Bundan tashqari, dengiz mahsulotlarida ko'p miqdorda yod bor.
Uchinchi trimestrdagi parhez
Uchinchi trimestrda homilador ayol taxminan olti kilogrammga semiradi, shuning uchun homiladorlikning oxiriga kelib, vazn o'rtacha 12 kg ga ortadi.
Avvalgi trimestrga nisbatan ovqatlanish keskin o'zgarmasligi kerak, ammo avvalgi ratsionga kuniga yana 200 kkal qo'shilishi kerak.
Bola o'sib, rivojlanib boradi, shuning uchun tanaga ko'proq C vitamini va undan ham ko'proq kletchatka kerak bo'ladi.
С vitamini ovqatlardan olingan temirni organizmga so'rilishiga yordam beradi. C vitaminining asosiy manbai mevalardir. Nonushta uchun apelsin yoki yarimta greypfrut, ikkinchi tushlikka bir nechta kivi, olma, nok, uzum, tarvuz - va siz kunlik dozani olasiz6.
Tug'ishga yaqin qolganda, tanangizga temir, vitaminlar va antioksidlovchilarning kelishini oshirish kerak, bu tug'ishdan keyin o'z holatingizga qaytishingizga yordam beradi.
Quyida sog'lom rivojlanish uchun zarur bo'lgan minerallar jadvali keltirilgan:
Minerallar | Ular qayerda mavjud |
---|---|
Folat kislotasi | Brokkoli, ismaloq, yashil salat, avakado, yong'oqlar, pistalar |
Kalsiy | Sut mahsulotlari (sut, yogurt, pishloq, tvorog), kalsiyga boy mineral suv |
D vitamini | Yog'li baliq (losos, sardina, makrel) |
Temir | Go'sht, baliq |
Yod | Tuxum, baliq, qisqichbaqasimonlar, sut mahsulotlari, yodlangan tuz |
Homiladorlik davrida onaning ovqatlanishi chaqaloqning sog'lig'iga ta'sir qiluvchi muhim omil hisoblanadi. Biroq, Rossiyada 70-80% ayollar yil mavsumidan qat'i nazar vitaminlar yetishmasligidan aziyat chekadi7. Onaning ovqatlanishida yetishmaydigan vitamin va minerallarni to'ldirishga vitamin-mineral komplekslar yordam beradi.
Bolada allergiyaning oldini olish mumkinmi?
Hozircha olimlar homiladorlik paytida bolada ovqatdan allergiyani qanday qilib oldini olish mumkinligini aniqlay olishmagan. Masalan, agar siz butun homiladorlik paytida yer yong'oq iste'mol qilmasangiz, bu chaqalog'ingizda keyinchalik yer yong'oqqa allergiyasi rivojlanmasligini anglatmaydi. Uning rivojlanish mexanizmi hali yetarlicha o'rganilmagan. Shuning uchun shifokorlar homilador ayollarga kelajakda sodir bo'ladigan allergiyadan qo'rqib, har qanday ovqatdan voz kechishni maslahat bermaydilar, chunki shu yo'l bilan siz o'zingizni muhim oziq moddalardan mahrum qilasiz.
Homiladorlik paytida iste'mol qilish mumkin bo'lmagan mahsulotlar
Tavsiya etilmaydi
Soya tarkibida fitoestrogenlar mavjud bo'lib, ular ona va bolaning gormonal tizimiga ta'sir qilishi mumkin. Shuning uchun, shifokorlar soyasi bor mahsulotlarni ko'p iste'mol qilmaslikni tavsiya qiladilar.
Juda ko'p qahva va choy ichish. Haddan tashqari ko'p choy ichish boshqa ovqatlardan kiradigan temirning so'rilishiga to'sqinlik qiladi. Limono't, zanjabil yoki na'matakdan tayyorlangan ichimliklarga shifokorlar malomat qilmaydi, faqat kuniga ikki yoki uch chashkadan ortiq ichmasangiz bo'lgani.
Xom ovqatlardan saqlaning, barcha go'sht va tuxum mahsulotlari pishgan holatga keltirilishini talab qiladi.
Havolalar
- Nutrition Information Centre University of Stellenbosch. https://www.sun.ac.za/english/faculty/healthsciences/nicus/Documents/Files/Files/Fact_sheets/Pregnancy%20and%20Nutrition.pdf
- NHS. Vitamins, supplements and nutrition in pregnancy. https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/vitamins-minerals-supplements-pregnant/#folic-acid-before-and-during-pregnancy
- NHS. Toxoplasmosis. https://www.nhs.uk/conditions/toxoplasmosis/
- NHS. Vitamin D in pregnancy. https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/vitamins-minerals-supplements-pregnant/#vitamin-d-in-pregnancy
- American Thyroid Association. Iodine Deficiency. https://www.thyroid.org/iodine-deficiency/
- NHS. Vitamin C in pregnancy. https://www.nhs.uk/conditions/pregnancy-and-baby/vitamins-minerals-supplements-pregnant/#vitamin-c-in-pregnancy
- Kodentsova V.M., Vrjesinskaya O.A. Homilador va emizikli ayollarning ovqatlanishida vitaminlar. // Ginekologiya, akusherlik va perinatologiya masalalari. 2013. Т. 12. № 3. 38-50 b.